Praktijk
‘Je moet vooral gewoon beginnen’
De Spijkerij in Arnhem
Het lijkt op dit moment nog een beetje een vergeten gebied, het terrein aan de Rietgrachtstraat 32 in het Arnhemse Spijkerkwartier. Maar schijn bedriegt, want de bedrijfsgebouwen waarin voorheen een drukkerij gevestigd was, maken binnenkort plaats voor een prachtige woonbuurt: de Spijkerij. Een plek waar het straks goed toeven is, want er komen woningen in alle soorten en maten en er komt veel groen. En dat allemaal direct naast het centrum van Arnhem. De duurzaamheidslat ligt hoog. “Ik heb mij alvast ingeschreven,” lacht Floris Schrijvers, ontwikkelmanager van Hendriks Bouw & Ontwikkeling die het project realiseert.
74 woningen moeten er verrijzen in de Spijkerij. 28 hiervan zijn sociale huurwoningen en achttien betaalbare koopwoningen onder de €355.000 v.o.n. Ook komen er vijf luxe penthouses. “Waar nu nog een loods staat, komt een parkeerlaag op de begane grond met daarboven appartementen,” licht Schrijvers toe. “Uiteindelijk blijkt het de meest duurzame oplossing om het parkeren op die plek te organiseren. We bouwen maximaal zes lagen hoog en daarnaast komt er een aantal grondgebonden stadswoningen.”
De oude villa die aan de weg staat, blijft grotendeels intact. “De Rietgrachtstraat is onderdeel van het rijksbeschermde stadsgezicht Spijkerkwartier,” legt Schrijvers uit. Dus de straat moet zoveel mogelijk hetzelfde aanzicht houden. Rondom de nieuwe woningen wordt een groen binnenterrein aangelegd, zowel bestemd voor de nieuwe bewoners als voor de huidige omwonenden.
De goede buur
Voor de plannen hun definitieve gezicht kregen, was er sprake van een uitgebreid participatietraject waarin de omwonenden deelnamen. Rondom het project bevinden zich zo'n 900 huishoudens. “Samen met afgevaardigden uit de buurt hebben we een klankbordgroep gevormd, die we De Goede Buur noemden. We zijn een aantal keer bij elkaar gekomen. Ook hebben we de plannen gepresenteerd aan de omwonenden en hebben we de nodige individuele gesprekken aan de keukentafel gevoerd. Veel opmerkingen en bezwaren zijn in het definitieve ontwerp meegenomen. In juli 2023 is het stedenbouwkundig ontwerp in de gemeenteraad vastgesteld. In het najaar was het voorlopig ontwerp van de woningen klaar. Het ontwerp-bestemmingsplan heeft ter visie gelegen. Voor nu zijn er twee zienswijzen ingediend."
Circulair bouwen
Circulariteit was en is een belangrijke ambitie van het project. “Binnen Hendriks Bouw en Ontwikkeling hebben we op het onderwerp ‘circulariteit’ de koppen bij elkaar gestoken en is een werkgroep gevormd. Ook hebben we externe partijen erbij betrokken die ons konden adviseren op het gebied van bijvoorbeeld MPG en de circulaire impactladder van de Groene Metropoolregio Arnhem-Nijmegen. Als er één ding is, dat ik in dat traject heb geleerd, is dat je vooral gewoon moet beginnen. Je moet het niet perfect willen doen en wachten op alle benodigde informatie. Daar komt ook nog eens bij dat sommige duurzaamheidsoplossingen weer tegenovergestelde uitslagen geven. Zo zijn PV-panelen goed voor de BENG, maar worden negatief gewaardeerd in de MPG."
“Sommige oplossingen geven tegenovergestelde uitslagen
Circulair beton
Hendriks Bouw en Ontwikkeling heeft in Oss de Arac-breker staan waarmee ze zelf gebruikt beton circuleren, dus circulair beton is straks zeker in de bouw van de Spijkerij terug te vinden. “Het gebruikte beton in het project is straks circulair,” vertelt Schrijvers. “Uiteindelijk moeten we uitkomen op een MPG van 0,6. Dat is hoger dan de wettelijke eis die nu 0,8 is.
Voor nu hebben we een groot deel van het project ontwikkeld zonder het gebruik van PV-panelen. Gebruikers en eigenaren, zoals de woningbouwcorporatie, kunnen straks zelf bepalen of ze ook nog zonnepanelen willen. Wel hebben wij gekeken naar het formaat van de ramen en het gebruik van zonwerend glas. Woningen krijgen verder een individuele luchtwarmtepomp.” Wat nog wel een uitdaging is, is de veelbesproken netwerkcongestie: kunnen de woningen voorzien worden van elektriciteit. Alliander en de gemeente Arnhem zijn dat momenteel druk aan het uitzoeken.
Niet slopen maar oogsten
Maar voor er gebouwd kan worden, moet er eerst ruimte komen. Hendriks Bouw en Ontwikkeling gaat daarbij niet slopen, maar oogsten. Het is namelijk de bedoeling om zoveel mogelijk materiaal te hergebruiken. Schrijvers: “We gaan hier minen, want de panden zitten boordevol grondstoffen. Dat doen we samen met een bureau, dat gespecialiseerd is in urban mining. Het geoogste beton gaat natuurlijk weer naar onze Arac-breker in Oss, zodat we dat zelf tot nieuwe grondstoffen voor beton kunnen terugwinnen.”
Bijzondere aandacht verdient de binnentuin. “Het Spijkerkwartier staat bekend om zijn binnentuinen,” vertelt de ontwikkelmanager. “De Spijkertuin wordt een nieuwe binnentuin in deze wijk. Om de biodiversiteit te bevorderen, hebben we hiervoor een landschapsbureau in de arm genomen. Ook komt er een waterberging, waarmee de klimaatadaptatie gewaarborgd wordt. Daarnaast zorgt voldoende groen in de stad voor een lagere temperatuur in de zomer.”
“Leerpunten nemen we mee naar een volgend project
Tenslotte kan het aspect stikstof natuurlijk niet onderbelicht blijven. “De A12 is als het ware de grens van de Veluwe, een groot Natura2000 gebied. Dus eigenlijk is er helemaal geen stikstofruimte. Ook dit vroeg van mijn collega’s van bouw om in het begin van het proces na te denken over fasering, toepassing van materiaal, aanvoeren van materialen etcetera. Door dit doen, bleek stikstof geen probleem te zijn. Wat dat betreft was dit een heel leerzaam proces. Je bent gedwongen om vooruit te kijken en na te denken: wat doen we? Wat komt er op ons af? Maar alle leerpunten nemen we ook weer mee naar een volgend project. Daarom is het dus zo belangrijk om gewoon te beginnen.”
