Vraag naar wat circulariteit voor het tweetal in het algemeen en voor de multidisciplinaire organisatie Volantis in het bijzonder betekent, en door het antwoord dat daarop volgt ben je een stiefkwartier verder. Volantis herbergt ingenieurs, architecten en adviseurs en heeft de focus op industrie, zorg, scholen en woningcorporaties. “Bij al de dingen die we doen kijken we naar hoe dat zich verhoudt met circulariteit,” vertelt Van de Westerlo.

“Parametrisch ontwerp is zo’n mooi woord, dus als je aan de ene knop draait, wat doet dat dan aan de andere kant? Bijvoorbeeld als ik veel circulaire materialen wil gebruiken, dan doet dat ook wat met mijn brandveiligheid of mijn akoestisch vermogen. In het DNA van Volantis zit dat wij over die aspecten nadenken en daar vervolgens het maximale uithalen.” Jeroen Verberne knikt: “Bij alle projecten en in alle kennisgebieden zorgen we er eigenlijk voor dat circulariteit altijd een eerste uitgangspunt is. In alle offertes die hier de deur uitgaan, zit ook een belofte over duurzaamheid. Dat betekent dat we een antwoord geven op de vraag die de opdrachtgever stelt, maar we proberen ook te verrassen. Door aan te geven; ‘hier vraagt u niet om, maar dit is er ook mogelijk’. Zo proberen we toch ook dat circulaire verhaal onder de aandacht te brengen.”

“

Het was mijn frustratie dat circulariteit niet in getallen was uitgedrukt

Het is volgens het tweetal ook dé manier om circulariteit een stap verder te brengen. Maar tegelijkertijd weten ze ook dat er meer nodig is. Zo schreef Verberne al in 2016 in zijn afstudeerscriptie over de noodzaak voor circulariteitsindicatoren om circulariteit meetbaar te maken. En toen hij nog bij Copper8 werkte, stond hij aan de basis van Het Nieuwe Normaal. “Het was mijn frustratie,” blikt hij terug, “dat circulariteit niet in getallen was uitgedrukt. Van origine ben ik constructeur en ik snap gewoon niet dat je iets niet in getallen kunt uitdrukken. Toen ik destijds over circulariteit 164 definities las zonder één getal, werd ik als constructeur en wiskundige wel heel erg onrustig. Dat leidde uiteindelijk tot de Building Circularity Index (BCI). En het vervolg daarvan is dus Het Nieuwe Normaal. Want veel kenmerken daarin zijn immers o.a. afkomstig van de BCI.” 

Kracht

Over de kracht van Het Nieuwe Normaal zegt Van de Westerlo dat circulariteit niet in één getal wordt uitgedrukt. Het legt juist meerdere aspecten langs de meetlat zonder daar een waardeoordeel aan te geven. Daarmee doelt hij op de negen indicatoren die Het Nieuwe Normaal telt. Zelf is hij nu betrokken bij de doorontwikkeling van de indicator Toxiciteit. Van de negen indicatoren vindt Verberne deze indicator misschien wel het lastigst. “Dat komt omdat er een bepaalde scheikundigheid en complexiteit op moleculair niveau in zit. Dat staat wat ver af van mensen die in de bouwwereld zitten, en dus van mijzelf. Niet zo zeer omdat ze niet nadenken over stoffen of stofjes, maar mogelijk wel op wat de impact daarvan is op mensen en het milieu. Dat maakt de indicator inderdaad lastig.”  

“

Het is belangrijk dat we materialen gebruiken die geen schadelijke stoffen in zich hebben

Tegelijkertijd benadrukken beiden dat het volstrekt logisch is dat toxiciteit als indicator in Het Nieuwe Normaal is gekomen. “Het is belangrijk dat we materialen gebruiken die geen schadelijke stoffen in zich hebben en die we dus ook weer aan het einde van de levensduur volwaardig kunnen hergebruiken,” aldus Van de Westerlo.

Miljoenen stoffen

Dat is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. Immers, de kennis over de toxiciteit van materialen is nog lang niet compleet. Verberne: “Volgens deskundigen zijn er iets van zes miljoen verschillende stoffen die mogelijk iets kunnen doen. Kortom, dat geeft gelijk wel de complexiteit van toxiciteit aan.” Dat het lastig is staat dus buiten kijf. Maar dat je het wel moet doen ook. Van de Westerlo geeft de nieuwbouw van het stadskantoor in Venlo als voorbeeld. “Het moest een honderd procent cradle to cradle, lees: circulair, gebouw zijn. We zijn toen niet alleen gaan kijken naar wat voor circulaire materialen we kunnen toepassen, maar vooral ook waarom doen we dit? We doen het voor de mens. We bouwen voor de gebruiker van het gebouw. Als je dat als uitgangspunt hebt, dan kun je geen materialen gebruiken die ervoor zorgen dat de gebruiker er ziek van wordt of minder productief is. Daar moet je dus over nadenken.”  

“

Uiteindelijk gaat het erom dat iedereen dezelfde taal spreekt

Gezond gebouw

Het voorbeeld dat Van de Westerlo aangeeft, dateert alweer van 2007. Met de kennis van toen is er een gezond gebouw gerealiseerd. Inmiddels is er ook meer kennis over het belang van een gezond gebouw op de gebruiker of bewoner gekomen. En uiteraard ook over toxiciteit. Verberne: “Je hebt ecologische toxiciteit en humane toxiciteit. In het eerste geval gaat het om materiaal dat niet vervuilend is voor moeder aarde. Bij humane toxiciteit gaat het om materialen waarvan deeltjes in onze longen terecht kunnen komen en ons ziek kunnen maken.” Ook die wetenschap roept de nodige vragen op. Immers, moet er een norm komen op zowel ecologisch als humaan gebied? “Met die zoektocht gaan we de komende maanden aan de slag. Uiteindelijk gaat het erom dat iedereen dezelfde taal spreekt. Dat je weet dat iets ecologisch of humaan is en je weet waar je op moet letten.”

Projectevaluaties

Uiteindelijk gaat het er ook om dat je toxiciteit in de projectevaluaties voor Het Nieuwe Normaal meeneemt. “Er moet meer data komen waardoor je het kunt beoordelen. Maar dat betekent,” voegt Van der Westerlo er in één adem aan toe, “dat we meer data nodig hebben.” Verberne: “We hebben ook de markt nodig om dit te structureren en hier een bepaalde visie op te ontwikkelen.” Van der Westerlo vult aan: “Terugkomend op het stadskantoor in Venlo: we hebben toen aan leveranciers gevraagd of ze wisten welke stoffen er in hun product zitten. Ik stond er versteld van dat maar weinig partijen daar antwoord op gaven. Ik weet bijna zeker dat het merendeel het gewoon niet wist. Hoewel we inmiddels dik een decennium verder zijn, is daar volgens mij ook nu nog sprake van een flinke te maken slag. De markt is, als het gaat om circulariteit, inmiddels wel al stukken verder. Maar als het gaat om toxiciteit moeten ze nog heel veel stappen zetten. Ik ben wel blij dat er nu steeds meer aandacht voor is.”  

“

'De markt is als het gaat om circulariteit inmiddels wel al stukken verder. Maar als het gaat om toxiciteit moeten ze nog heel veel stappen zetten'

Beginnen

Beginnen is volgens Van de Westerlo dan ook belangrijker dan perfect zijn. “Dat geldt ook voor de indicator Toxiciteit en misschien wel voor het hele Het Nieuwe Normaal. Het is nog niet perfect, want we weten nog niet wat een tien is. Maar we weten wel dat we moeten beginnen en dat we deze richting op moeten.” Verberne is het met hem eens: “Ik denk dat Het Nieuwe Normaal altijd in ontwikkeling is. Telkens zijn er nieuwe inzichten die weer in een volgende versie een plek moeten krijgen. En in die doorontwikkeling leggen we elke keer de lat een stukje hoger.”

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Cirkelstad Magazine